10 ψευδαισθήσεις που θα σου ταράξουν το μυαλό – Μάθε γιατί
Ψευδαισθήσεις, η αλλιώς η αδυναμία της όρασης να αποδώσει την πραγματικότητα είναι γνωστή από την αρχαιότητα.
Φιλόσοφοι μεταξύ των οποίων ο Αναξαγόρας, ο Δημόκριτος, ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης διατύπωσαν θεωρίες γύρω από την οπτική αντίληψη.
Μαθηματικοί, με πρώτο τον Ευκλείδη ασχολήθηκαν με την καταγραφή και απόδειξη προτάσεων για την οπτική αντίληψη και τις οπτικές ψευδαισθήσεις.
Αρχιτέκτονες, χρησιμοποίησαν οπτικά τεχνάσματα και δημιούργησαν αριστουργήματα ενώ οι καλλιτέχνες προβληματίστηκαν με την ανακάλυψη μεθόδων καταγραφής της οπτικής εμπειρίας.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι το οπτικό ερέθισμα δεν είναι από μόνο του αρκετό για να δημιουργήσει την οπτική αντίληψη ενός αντικειμένου. Ο εγκέφαλος επεξεργάζεται το οπτικό σήμα σε συνδυασμό με πλήθος άλλων πληροφοριών και καταλήγει στην αντίληψη η οποία πολλές φορές δεν είναι ταυτόσημη με την πραγματικότητα. Εξάλλου, το χρώμα, το φόντο, η παρουσία άλλων αντικειμένων, όπως επίσης δεδομένα αισθητηριακά, μνημονικά και συγκινησιακά επηρεάζουν την οπτική αντίληψη.
Ειδικότερα στις απεικονίσεις, όπου συνήθως έχουμε δισδιάστατη καταγραφή της τρισδιάστατης πραγματικότητας, οδηγούμαστε συχνά σε οπτική πλάνη στην οποία μπορεί να παραμένουμε ακόμα και όταν διαπιστώσουμε την πραγματικότητα της εικόνας.
Κορυφαίο παράδειγμα οπτικής ψευδαίσθησης… ο Παρθενώνας
Στα έργα τέχνης της κλασσικής αρχαιότητας, οι γνώσεις για την οπτική αντίληψη αποτυπώνονται με την μορφή ηθελημένων οπτικών επεμβάσεων, με κορυφαίο παράδειγμα τον Παρθενώνα.
Οι περίφημες «οπτικές εκλεπτύνσεις» του Παρθενώνα είναι σε πολλές περιπτώσεις οι τεχνικές στις οποίες κατέφυγε ο αρχιτέκτονας για να εξουδετερώσει αφ” ενός τις οπτικές απάτες που θα κατέστρεφαν το έργο του και να τονίσει αφετέρου κάποια στοιχεία που θα αναδείκνυαν τη σύνθεσή του. Όλο το μνημείο και κάθε τμήμα του χωριστά συνεργάζονται για να εντείνουν τα αποτελέσματα της προοπτικής.
Ετσι, ο στυλοβάτης καμπυλώνει και ανασηκώνεται, οι κίονες γέρνουν ελαφρά προς τον τοίχο του Ναού, οι εσωτερικοί κίονες χαμηλώνουν και λεπταίνουν ελαφρά αυξάνοντας την αίσθηση της απόστασης και συνολικά τονίζεται η εντύπωση της προοπτικής σύγκλισης με αποτέλεσμα το όλο μνημείο να φαίνεται ελαφρύτερο και να υποβάλλει το αίσθημα της ανάτασης.
Δείτε ορισμένες οπτικές ψευδαισθήσεις που πραγματικά θα σας ταράξουν [sociallocker]
1) Ποια γραμμή είναι μικρότερη;
Η κάτω κίτρινη γραμμή φαίνεται μικρότερη…
Κι όμως οι δύο γραμμές είναι ακριβώς ίδιες. Το μυαλό ξεγελάστηκε από τις κατακόρυφες γραμμές και το γεγονός ότι η μία κίτρινη γραμμή είναι στο “βάθος” της φωτογραφίας.
2) Ποιος πορτοκαλί κύκλος είναι μικρότερος;
Άλλη μία περίπτωση που το μυαλό εύκολα μπορεί να ξεγελαστεί και να πει ότι ο πορτοκαλί κύκλος στα δεξιά είναι μεγαλύτερος.
Και οι δύο κύκλοι είναι πανομοιότυποι και αυτό που κάνει το μυαλό να “μπερδεύεται” είναι οι γκρι κύκλοι που περιβάλλουν τους δύο πορτοκαλί κύκλους, με την ψευδαίσθηση αυτή να είναι γνωστή και ως Ebbinghaus illusion, ή αλλιώς Ψευδαίσθηση Σχετικού Μεγέθους.
3) Κινούνται τα χρώματα στην εικόνα;
Σε αυτή την ψευδαίσθηση, βλέπουμε μία εικόνα με μπλε και κόκκινες ρίγες να γίνονται σταδιακά λευκές.
Για να την κατανοήσετε, απομακρυνθείτε από την οθόνη και σταδιακά πλησιάστε μέχρι να φτάσετε σε απόσταση αναπνοής, πάντα με τα μάτια να κοιτούν το κέντρο. Όσο είστε μακριά, θα βλέπετε έντονα τα χρώματα και όταν φτάσετε κοντά στην οθόνη θα τα βλέπετε όλα σχεδόν λευκά…
4) Πόσες μαύρες κουκκίδες υπάρχουν στην παρακάτω εικόνα;
Η απάντηση είναι καμία.
Τα μάτια μας ξεγελούνται από την έντονη αντίθεση άσπρο-μαύρο και δημιουργούν μαύρες κουκκίδες στις κορυφές των τετραγώνων. Αυτό είναι ένα παράδειγμα μιας ψευδαίσθησης σπινθηρίζοντος πλέγματος -scintillating grid illusion.
5) Σβήνουν οι ροζ κουκκίδες ;
Επικεντρωθείτε στον μαύρο σταυρό στη μέση αυτού της εικόνας. Σε λίγο θα αρχίσετε να βλέπετε μια πράσινη κουκίδα να κινείται γύρω από την περίμετρο. Τελικά, όλες οι ροζ κουκίδες εξαφανίζονται, αφήνοντας μόνη την πράσινη κουκίδα που κινείται κατά μήκος της άκρης.
Προφανώς, δεν υπάρχει πράσινη κουκίδα και οι ροζ κουκίδες στην πραγματικότητα ποτέ δεν εξαφανίζονται.
6) Είναι παράλληλες οι οριζόντιες γραμμές μεταξύ των τετραγώνων;
Η εναλλαγή λευκού – μαύρου και τα μη συμμετρικά “κουτιά”, δημιουργούν ακόμα μία ψευδαίσθηση, καθώς ο εγκέφαλός μας έχει την τάση να να “απλώνει” σκοτεινές ζώνες στο φως, μια λειτουργία γνωστή και ως ακτινοβολία.
“Προφανώς” και οι οριζόντιες γραμμές είναι παράλληλες…
7) Υπάρχουν σκιές σε αυτή την εικόνα;
Όχι, δεν τις βλέπετε.
Δεν υπάρχουν σκιές σε αυτήν την εικόνα, μόνο γραμμές. Αυτό είναι γνωστό ως “η ψευδαίσθηση ακουαρέλα. Συμβαίνει όταν ένα πολύγωνο έχει σύνορο μια φωτεινή γραμμή, η οποια συνορεύει με μια πιο σκούρα.
8) Δείτε μια κινούμενη εικόνα…;
Αυτή η εικόνα δεν είναι κινούμενη.
Μπορείτε να το αποδείξετε κοιτάζοντας ένα μόνο μέρος της εικόνας και θα δείτε ότι θα σταματήσει να κινείται.
Αυτό είναι ένα παράδειγμα μιας περιφερειακής ψευδαίσθησης. Θεωρείται ότι αυτή η ψευδαίσθηση συμβαίνει λόγω των μικρών διαφορών στο χρόνο που χρειάζεται για την επεξεργασία των διαφόρων φωτεινότητας [πόσο πιο έντονο το φως σε μια συγκεκριμένη περιοχή.
Αυτή τη μικρή καθυστέρηση ο εγκέφαλος την αντιλαμβάνεται σε κίνηση που δεν υφίσταται στην πραγματικότητα.
9) Πόσα πόδια έχει ο Ελέφαντας;
Ακόμα μία ψευδαίσθηση με την ονομασία “γνωστική ψευδαίσθηση”, κατά την οποία οι παραδοχές μας για τον κόσμο αμφισβητούνται σε μια παραποιημένη εικόνα, κάνοντας μας να αναρωτηθούμε αν όντως έχει παραπάνω πόδια ο ελέφαντας.
10) Στην εικόνα φαίνεται ένα καλοσχηματισμένο σπιράλ. Ή μήπως όχι;
Εφαρμόστε το δάχτυλό σας κατά μήκος της σπείρας και δείτε αν μπορείτε να το μεταφέρετε σε όλο το μήκος της… Μάλλον κάτι δεν πάει καλά εδώ.
Αυτή είναι μία “ψευδαίσθηση σπείρας Fraser”. Η σπείρα είναι στην πραγματικότητα μια σειρά από ομόκεντρους κύκλους και το μοτίβο του φόντου κάνει την εικόνα τόσο συγκεχυμένη που γεμίζει το μυαλό σας πληροφορίες που δεν υπάρχουν εκεί στην πραγματικότητα.
[/sociallocker]
OLOIgiaOLOUS.gr
Πηγές: NTUA.gr, e-pcmag.gr, http://courses.arch.ntua.gr/fsr/117255/1%20OPTIKES%20CEYDAISUHSEIS.pdf
