Είσαι εσύ ή ο ρόλος που παίζεις;
Άραγε οι ρόλοι που διαδραματίζουμε στις σχέσεις μας είναι συνειδητοί και επιλεγμένοι από εμάς; Ή μήπως είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης του τρόπου που έχουμε μάθει από μικροί να συνδιαλλασσόμαστε στις κοινωνικές μας συναλλαγές και κυρίως στις ερωτικές μας σχέσεις; Σύμφωνα με την ψυχολογική θεωρία του Eric Berne (1961) ο κάθε άνθρωπος έρχεται στη ζωή και αναπτύσσει την προσωπικότητα του βάσει ενός σεναρίου ζωής, το οποίο ενέχει ρόλους. Οι ρόλοι που λαμβάνουμε μέσα στις σχέσεις μας είναι σύμφωνα με την θεωρία προσωπικότητας του Berne (1961) είναι οι εξής:
O ρόλος του γονέα, που συμβολίζει τη συμμόρφωση και την υπακοή μας σε κανόνες, είναι στην ουσία οι νουθεσίες που έχουμε ακούσει από τους γονείς μας, η εσωτερική μας φωνή σαν να έχει κάτι από τον ήχο της δικής τους.
Ο ρόλος του ενήλικα ο οποίος αποφασίζει αν θα ακολουθήσει τη γραμμή των επιταγών του γονέα και θα την προσαρμόσει μέσα από τη δική του φωνή. Ο ενήλικας αξιολογεί τα δεδομένα της πραγματικότητας πραγματοποιώντας ένα φιλτράρισμα της υποκειμενικής του πραγματικότητας.
Ο ρόλος του παιδιού λαμβάνει 3 μορφές: Το φυσικό παιδί που είναι αυθόρμητο, ειλικρινές και έχει μία δόση επαναστατικότητας.
Το προσαρμοσμένο παιδί που παίζει με αυτοσυγκράτηση και θέλει να είναι επιθυμητό από τους γονείς, μόνο αν παίζει σωστά.
Το παιδί μικρός καθηγητής που χρησιμοποιεί τη δημιουργικότητα του με τη λογική σκέψη του ενήλικα.
Σύμφωνα με τους παραπάνω ρόλους συσχετιζόμαστε σε όλες μας τις συνδιαλλαγές. Κυρίως όμως στις ερωτικές μας σχέσεις επειδή ερχόμαστε πιο κοντά, οι ρόλοι αυτοί αντανακλώνται με περισσότερη διαύγεια. Επομένως με βάση τα παραπάνω τα πιθανά ταιριάσματα ρόλων μέσα στις σχέσεις μπορεί να έχουν τις εξής ακόλουθες μορφές:
Ενήλικας με Ενήλικα, Ενήλικας με Γονέα, Ενήλικας με παιδί, Γονέας με Γονέα, Γονέας με Ενήλικα, Γονέας με Παιδί, Παιδί με Παιδί , Παιδί με Ενήλικα, Παιδί με Γονέα. Αντίστοιχα όταν υπάρχουν οι παραπάνω ρόλοι, υπάρχει το είμαι οκ, είσαι οκ μέσα σε μία σχέση, υγιής αλληλεπίδραση. Το είμαι οκ, δεν είσαι οκ, δηλώνει εγωκεντρισμό και έπαρση. Το δεν είμαι οκ, είσαι οκ, δεν έχω μάθει να διεκδικώ και έχω χαμηλή αυτοεκτίμηση. Το δεν είμαι οκ, δεν είσαι οκ και μάλλον προκαλείται θλίψη και απόγνωση, με πιθανή κατάληξη το διαζύγιο.
Στόχος της ψυχοθεραπείας είναι μέσα από το σενάριο ζωής του κάθε ατόμου, να βοηθήσει το άτομο να αποκτήσει επίγνωση των ρόλων του, να μάθει να βρίσκεται στην κατάσταση είμαι οκ, είσαι οκ και να ενδυναμώσει το κομμάτι του ενήλικα που έχει μέσα του. Να μάθει να χρησιμοποιεί πιο λειτουργικά όλους τους ρόλους όταν το χρειάζεται.
Μυρτώ Καρατάσου, ψυχολόγος