Ο Ιωάννης Καποδίστριας και οι συντεχνίες της εποχής του – Του Όμηρου Τσάπαλου
Σαν σήμερα το 1827, με απόφαση της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας, ο Ιωάννης Καποδίστριας ορίζεται πρώτος Κυβερνήτης του νεοπαγούς Ελληνικού Κράτους. Θα έλεγε κανείς ότι ο ορισμός του υπήρξε το επιστέγασμα των πολιτικών και διπλωματικών του προσπαθειών για να μπορέσει ο ελληνικός λαός να επιτύχει τα δίκαια αιτήματα του για αυτοδιάθεση και απελευθέρωση. Μέσα σε ένα κλίμα ραγδαίων διεθνών εξελίξεων, αμφίβολης γεωπολιτικής σταθερότητας και εσωτερικών κοινωνικών και πολιτικών συγκρούσεων, ο Ιωάννης Καποδίστριας στάθηκε με το ηθικό και πολιτικό του ανάστημα εγγυητής της ομαλότητας και της γρήγορης σταθεροποίησης αυτού του νέου κρατικού οικοδομήματος.
Οι εχθροί του ήσαν πολλοί και περιέργως περισσότεροι εντός παρά εκτός συνόρων. Οι λόγοι ποικίλουν. Κυρίως όμως γιατί η ίδια η πολιτική φιλοσοφία του Καποδίστρια εστίαζε στην δημιουργία ενός ισχυρού συγκεντρωτικού κράτους που θα έδινε λύσεις και θα αντιμετώπιζε προβλήματα επιβίωσης των πολιτών χωρίς να λογαριάζει τοπικιστικά συμφέροντα και συντεχνιακές λογικές. Σε μια επικράτεια όπου οι πολίτες της επί εκατοντάδες χρόνια ζούσαν και δρούσαν με σκοπό το ίδιον ή έστω κοινοτικό όφελος, η έλευση ενός ισχυρού Κυβερνήτη που θα έθετε τις βάσεις ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού καθεστώτος, με αναδιανεμητική και αναλογιστική λογική, κρίθηκε εξ αρχής αν όχι αποτυχημένη τουλάχιστον επικίνδυνη…Στασιαστικά κινήματα όπως αυτό της Ύδρας του 1829, ήλθαν για να επιβεβαιώσουν ότι θα απαιτούνταν αρκετές δεκαετίες και «πολλοί Καποδίστριες» προκειμένου να εμπεδωθεί μια ελάχιστη κοινή παραδοχή περί της αναγκαιότητας ύπαρξης ενός ισχυρού κέντρου που θα θέτει τις κατευθυντήριες γραμμές, θα δημιουργεί κοινά σημεία αναφοράς και θα διοχετεύει πόρους και εξουσίες στην περιφέρεια.. Αυτή η συνεχώς εξελισσόμενη διαδικασία συνεχίζεται δυστυχώς μέχρι και τις ημέρες μας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις σχέσεις των διαφόρων επιπέδων δημόσιας διοίκησης αλλά και την αρνητική εν πολλοίς αντίληψη που επικρατεί αναφορικά με τον ρόλο και την έκταση του κράτους στα πλαίσια της κοινωνίας. Εντάσσεται δε στο επίκεντρο της ελληνικής παθογένειας που δεν είναι άλλη από την λογική της κατακερματισμένης κοινωνίας με αιχμή του δόρατος την επιτυχή διεκδίκηση συντεχνιακών συμφερόντων εργατικών, κοινωνικών ή άλλων τοπικών ομάδων ανάλογα με την εγγύτητα τους προς την κεντρική εξουσία.
Αυτή ακριβώς η τοπικιστική λογική προξένησε και τον τραγικό θάνατο του πρώτου Κυβερνήτη. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, ο Ιωάννης Καποδίστριας δέχθηκε δολοφονική επίθεση από τους Μανιάτες αδελφούς Μαυρομιχάλη μπροστά από τον Ιερό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο. Οι κάτοικοι της Μάνης για αρκετούς μήνες αρνούνταν να αναγνωρίσουν ως Κυβερνήτη τους τον Καποδίστρια και έπαψαν να πληρώσουν τους φόρους τους στο κράτος. Ορισμένοι μάλιστα εξ αυτών είχαν προεξοφλήσει τον τραγικό του θάνατο αρκετούς μήνες νωρίτερα. Τον θεωρούσαν ξένο σώμα σε μια κοινωνία που πάλεψε, πολέμησε τους Οθωμανούς και εν τέλει δεν καρπώθηκε τα όποια οφέλη σε καθαρά διαχειριστικό επίπεδο και σε επίπεδο κατανομής εξουσιών. Η εξουσία πήγε αλλού, «σε έναν Ρώσο με ευρωπαϊκή ενδυμασία»…
Το έργο του συμβολίζει την εθνική ενότητα. Ο θάνατος του την εθνική διχόνοια. Και τα λόγια του επιβεβαιώνουν προφητικά την τραγική του κατάληξη την οποία και θυμόμαστε σήμερα, 186 χρόνια μετά τον ορισμό του ως πρώτου Κυβερνήτη του νέου Ελληνικού Κράτους: “Απέκαμα! Αλλά όμως θα παραμείνω στη χαλάστρα, μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής μου και ας κινδυνεύσω να χαθώ…”
Όμηρος Τσάπαλος
Πολιτικός Επιστήμονας
oloigialous.gr
